Lang voordat Europa Amerika ontdekte rookte men daar al pijp. Waarschijnlijk heeft Sir Walter Raleigh rond 1580 het pijproken naar Engeland gebracht. Daarna ging het snel: al rond 1615 wordt in en rond Amersfoort tabak geteeld. En niet alleen in Gouda, maar ook in Amersfoort werden tabakspijpen gemaakt.

Bij de opgraving op de hoek Muurhuizen / Nieuwstraat in 1990 werd namelijk een houten tonnetje met productie-afval van een lokale pijpenmaker gevonden. De ton bevatte minstens 23 pijpen, waarvan tien exemplaren opvallend anders waren en productiefouten vertoonden: misbaksels. Verder werd nog een gemetselde beerput gevonden met daarin zeker 36 kleipijpen.

De tien misbaksels vertonen allemaal een roodbruine verkleuring, die het gevolg is van een ongewenste zuurstoftoevoer in de oven tijdens het bakproces. Door te hoge baktemperaturen zijn ze bovendien krom getrokken. De klei vertoont scheurtjes en daar waar er schilfers zijn afgesprongen, zijn verontreinigingen in de vorm van kleine steentjes zichtbaar. De pijpen waren inderdaad niet gerookt. Eén van deze pijpen is compleet en is 23,2 cm lang. De misbaksels zijn waarschijnlijk gemaakt in de periode 1650-1660.

Verder lezen? Download het artikel van Ranjith Jayasena in het boek ‘Een maand op zicht’.