Wil je een spreekbeurt houden, of een werkstuk maken over archeologie? Dat vinden we natuurlijk een goed idee. Om je op weg te helpen vind je hier een lijstje met veel gestelde vragen (en de antwoorden natuurlijk).

Heb je een vraag die hier niet tussen staat? Neem dan contact met ons op! De archeologen beantwoorden je vraag graag.

Hoe wordt je archeoloog?

Als je archeoloog wilt worden moet je archeologie studeren aan de universiteit of aan de hogeschool. Voor de universiteit heb je een VWO-diploma nodig. Voor de hogeschool een HAVO-diploma. Maar bij opgravingen en andere archeologische werkzaamheden zijn ook veel niet-archeologen nodig. Je hoeft dus geen archeoloog te zijn om mee te kunnen werken.

Wat is het oudste dat jullie gevonden hebben?

De oudste vondst uit onze regio is ongeveer 40.000 jaar oud. Het is een speerpunt van vuursteen. Neanderthalers (een uitgestorven menssoort) hebben die achtergelaten op de Leusderheide. In Afrika zijn voorwerpen gevonden die mogelijk wel 3 miljoen jaar oud zijn. Voor zover we nu weten, zijn dat de oudste voorwerpen in de wereld.

Vinden jullie wel eens een schat?

Nee, althans niet in de vorm van een begraven kist, vol met goud en sieraden. Maar we vinden heel af en toe wel een muntschat. In Amersfoort hebben we in de binnenstad 10 zilveren munten gevonden die ruim 200 jaar geleden door iemand begraven zijn. Het was vast de bedoeling om de munten weer op te halen, maar dat is nooit gebeurd. En hoe mooi een schat ook is, kleine, soms lelijke voorwerpen, vertellen soms veel mooiere verhalen dan een schat. Dus ook met scherfjes aardewerk zijn we heel blij.

Hoe lang zijn er archeologen?

We weten niet wie de eerste archeoloog was. Al in de oudheid had men interesse in oude resten en voorwerpen. De eerste opgravingen vonden waarschijnlijk plaats in de 18^de eeuw in Engeland (bij Stonehenge) en in Pompeï in Italië. Vanaf de 19de eeuw graven archeologen in Nederland op.

Wat betekent archeologie eigenlijk?

Archeologie betekent letterlijk ‘wetenschap van de oudheid’. Archeologen proberen er achter te komen hoe mensen vroeger leefden en daarvoor gebruiken ze alles wat mensen in de bodem hebben achtergelaten. Dat kunnen resten van gebouwen zijn, maar ook voorwerpen. Op die manier krijgen we steeds meer kennis over ons verleden; vandaar de naam. Archeologie gaat over de tijd dat mensen op aarde zijn. Archeologen bestuderen het dagelijks leven van de mensen. Ze kijken ook naar het landschap en de dieren rondom de mensen. Maar ze bestuderen niet het landschap en de dieren voordat mensen op aarde waren, zoals dinosauriërs. Mensen die dinosauriërs bestuderen heten paleontologen.

Wat vinden jullie allemaal?

Dat verschilt heel erg: eigenlijk kan je alles tegen komen wat mensen in de grond hebben achtergelaten. Bijvoorbeeld resten van oude gebouwen, zoals funderingen, kelders of houten palen. Maar ook voorwerpen die mensen gebruikt hebben, zoals potten van aardewerk, metalen gereedschappen en leren schoenen. En nog veel meer. Je kan het eigenlijk zo gek niet bedenken. Meestal vinden we afval: dingen die kapot zijn gegaan of gewoon weg gegooid. En ook de mensen zelf komen we regelmatig tegen, als we een oude begraafplaats opgraven. Ook vinden we weleens botten van dieren of oude zaden of stuifmeel. Hierdoor kunnen we zien hoe het landschap er uit heeft gezien en welke dieren er rond liepen. Of wat er werd gegeten door de mensen. Hier vind je mooie voorbeelden van de dingen die we gevonden hebben.

Blijft alles in de grond bewaard?

Nee, zeker niet. Het hangt sterk af van de grondsoort waar je opgraaft of spullen goed bewaard blijven. In zandgrond -dat we in Amersfoort veel tegen komen- zit veel zuurstof en veel bacteriën. Materialen als hout, leer en textiel vergaan in deze omstandigheden binnen een paar honderd jaar en vaak zelfs sneller. Maar in Bunschoten zit bijvoorbeeld veel veen en klei in de bodem; daar zijn de omstandigheden veel gunstiger en blijven leren schoenen bijvoorbeeld veel langer bewaard. Het hang dus af van de bodem en van het materiaal waarvan de vondst is gemaakt. Aardewerk blijft op de meeste plekken wel heel lang goed bewaard.

Kan je ook in buitenland opgraven?

Ja, dat kan zeker. Over de hele wereld zijn er archeologen en worden er opgravingen gedaan. En niet alleen op het land; ook onder water vinden opgravingen plaats, van oude scheepswrakken bijvoorbeeld.

Graven jullie overal waar jullie maar willen?

Nee, we graven alleen als daar aan aanleiding voor is. Bijvoorbeeld als iemand een huis gaat bouwen. Wanneer iemand een nieuw huis gaat bouwen, graaft hij een groot gat in de grond. Hij moet funderingen aanleggen en soms ook een kelder. Archeologen zeggen dan dat de bodem wordt verstoord. Als op de plek van het huis archeologische resten in de bodem liggen, worden deze weggegraven. Daarom kijken we bij iedere bouwlocatie vooraf of er een kans is op het vinden van archeologische sporen en vondsten. Is dat het geval? Dan moeten archeologen eerst opgraven voor de bouwers het huis mogen bouwen. Wordt er niet gebouwd, maar denken we wel dat er iets spannends in de grond zit? Dan laten we het zitten tot er een reden voor is om het op te graven. We laten het dan in de grond zitten voor toekomstige archeologen. Wat er allemaal komt kijken bij een opgraving vertellen we hier.

Mag je ook zelf op gaan graven?

Als wij niet zomaar overal mogen gaan graven, mag jij dat natuurlijk ook niet. Misschien ben je wel iets leuks of moois tegen gekomen in jullie tuin of in het park. Misschien heb je wel een metaaldetector of ken je iemand die er een heeft. Als je zelf iets gevonden hebt, vinden wij het fijn als je contact met ons opneemt. Klik hier om verder te gaan.

Kan je voorspellen of je iets gaat vinden?

Ja en nee. We kunnen wel inschatten hoe groot de kans is dat we archeologische resten vinden op een plek. We kijken bijvoorbeeld naar hoe het landschap er vroeger uit zag. Op hogere plekken ging men liever wonen dan lage, nattere plekken. En we kijken op oude kaarten en in archieven of we iets over een plek te weten kunnen komen. Staat er op een oude kaart een gebouw getekend op een bepaalde plek? Dan is de kans groot dat we daar nog resten van terug vinden. Maar ook archeologen worden vaak verrast. Soms weten we dat de kans groot is dat er archeologische resten zijn, maar zijn deze al in het verleden weggegraven. En soms vinden we dingen op plekken waar we het niet verwacht hadden. Het blijft dus spannend.

Mag je alle vondsten zelf houden?

Nee, de vondsten gaan naar een depot. In Amersfoort is een depot voor alle vondsten die in de stad zijn gevonden. Vondsten uit andere plekken, zoals Leusden en Bunschoten gaan naar een depot van de Provincie. Dat staat in Utrecht. Vanuit het depot gaan mooie of bijzondere spullen naar een museum. In Amersfoort hebben wij een eigen museum voor de mooiste en bijzonderste vondsten: onze expo. Je ben van harte welkom!