Op het perceel de Leusderweg 249 hebben we een grafveld opgegraven. Een bijzondere opgraving. Enerzijds omdat het om een grafveld van ongeveer 3000 jaar oud gaat. Anderzijds omdat omwonenden en andere belangstellenden met deze opgraving mee konden helpen.

12 december: Stuk roest of speciaal geschenk?

In het voorjaar hebben we bij Leusderweg 249 een grafveld opgegraven van ongeveer 3000 jaar oud. Uit één van de crematiegraven werd een vreemd stukje metaal ontdekt. Metalen voorwerpen kunnen in de grond roesten, en dit voorwerp was zo aangetast dat het meer leek op een onherkenbare roestklomp die door boomworteltjes was doordrongen. Natuurlijk waren we erg nieuwsgierig naar wat het voorwerp zou kunnen zijn. Waarom lag het in een crematiegraf? Misschien was het als geschenk aan de overledene gegeven? Was het een sieraad van de gecremeerde, of een eenvoudige spijker?

We hebben eerst een röntgenfoto gemaakt en ontdekten daardoor dat er nog nauwelijks een kern van metaal aanwezig was in de roestklomp. Daarna hebben we het voorwerp voorzichtig laten reinigen met gedemineraliseerd water. Tijdens dit proces kwam de omliggende grond los en viel het verzwakte voorwerp in meerdere delen uit elkaar. Na droging is de vondst geconserveerd door het te impregneren met een kunstharst (Paraloid B72). De losse fragmenten zijn met weer aan elkaar gemonteerd en daarna is de vondst beschermd met een laag microkristallijne was. Het resultaat was verbluffend! Vergelijk de foto vóór het reinigen maar eens met de foto erna.

Maar ondanks het succesvolle reinigings- en conserveringsproces weten we nog steeds niet wat het voorwerp precies is. De vorm lijkt op die van een fibula. Dat is een (sier)speld om kleding zoals een mantel vast te maken. Echter, de karakteristieke naald van een fibula ontbreekt op dit voorwerp. Dus wat zou het dan wel kunnen zijn? Dat is nog steeds een raadsel voor ons. Dus: wordt vervolgd!

27 oktober: de schatkist is geopend, deel 2

Vorige week begonnen we vol enthousiasme met het couperen van het crematiegraf. Nu we de helft van het graf er uit hebben gehaald, blijkt dat alleen de onderste 10 cm van het graf bewaard is gebleven. Dat is jammer, want daarmee is de kans op bijzondere vondsten zoals een urn of metalen grafgiften een stuk kleiner. Maar ook zonder zulke goodies blijft dit graf een belangrijke vondst. Wij gaan even enthousiast als voorheen door met het uitgraven. Hierbij verzamelen we alle stukjes verbrand bot. Dat kunnen we laten analyseren en wie weet komen we dan nog het een en ander te weten over de persoon die hier is gecremeerd. Maar ook om te bepalen hoe oud het graf is aan de hand van een koolstofdatering, komt het verbrande bot goed van pas.

20 oktober: de schatkist is geopend

De afgelopen maanden stond er een grote houten kist in het Centrum voor Archeologie, met daarin een duizenden jaren oud crematiegraf. Dit graf is gevonden tijdens de opgraving aan de Leusderweg; toen is besloten om het graf ‘en bloc’ te lichten zodat het op kantoor rustig onderzocht kan worden.
Deze week hebben we de kist geopend. Eerst is het graf voorzichtig van de bovenkant schoongeborsteld, zodat de verschillende vullingen goed zichtbaar werden. Daarna is een kwart van het graf voorzichtig uitgelepeld, om het graf ook in doorsnede te kunnen onderzoeken. Daarbij vonden we al veel stukjes verbrand bot (crematieresten) en wat houtskool.
De komende week gaan we aan de slag met het volgende kwart van het graf en komen er hopelijk nog meer vondsten tevoorschijn. Ook hopen we dan meer over de opbouw van het graf te weten te komen.

18 september: Wijkkrant Amersfoort Zuid

In het nieuwe nummer van de Wijkkrant Amersfoort Zuid heeft Mariska van Geel een artikel geschreven over onze opgraving. Verder lezen? Download dan het artikel.

14 september: tijdschrift de Kroniek

In het nieuwe nummer van tijdschrift de Kroniek schrijven stadsarcheologen Itamar de Rooze en Maarten van Dijk over de opgraving aan de Leusderweg 249 en dan met name over de activiteiten voor omwonenden en ander publiek: de open dag en het meewerken bij het zeven van de een deel van de grond. Beide activiteiten konden op veel belangstelling rekenen. Verder lezen? Download dan het artikel.

31 juli: alle vondsten zijn verwerkt

Als de opgravingsploeg het onderzoeksterrein verlaat en de werkputten worden dichtgegooid lijkt het voor de buitenwereld of het werk gedaan is. Maar dat is maar schijn. Het veldwerk mag dan afgerond zijn, binnen begint de volgende grote klus: het verwerken van alle vondsten en de in het veld verzamelde gegevens.
Eerder deze week plaatsen we al een bericht over de vondstverwerking van de opgraving van de tabaksplantage in de Kruiskamp. Maar terwijl we daarmee volop aan de slag zijn waren we ook bezig met de laatste loodjes van de Leusderweg.
En het goede nieuws: na twee maanden hard werken zijn alle vondsten verwerkt. Alle vondsten? Alles op één ding na: het graf dat we in zijn geheel gelicht hebben (zie foto) gaan we binnenkort onderzoeken en dan is het echt klaar.
Althans, de basale vondstverwerking is dan klaar, want dan begint de volgende stap in de uitwerking. Diverse specialisten op het gebied van aardewerk, bot, houtskool en alle andere aangetroffen materiaalgroepen zullen de vondsten nader gaan bestuderen. We zijn natuurlijk heel benieuwd wat dat allemaal voor informatie gaat opleveren. Maar dat gaat nog wel even duren. Geduld is een essentiële eigenschap voor een archeoloog . . . . .

27 juni: het vervolg

De opgraving van het urnenveld aan de Leusderweg ligt inmiddels twee maanden achter ons. Itamar is onze projectleider van deze opgraving en we vroegen hem hoe het nu verder gaat.
De greppels rondom de graven zijn bijna allemaal door vrijwilligers in het veld gezeefd. Maar de grond van de kuilen met crematieresten hebben we ingepakt om op kantoor te zeven. Voor die klus moeten we namelijk heel nauwkeurig te werk gaan. We willen elk stukje bot, houtskool of aardewerk zien, hoe klein ze ook zijn! Van dat zeven lieten we al een korte video zien. Al met al een flinke klus! We hebben inmiddels eenderde van het zeefwerk achter de rug.

Op de zeef blijven niet alleen stukjes bot, houtskool en aardewerk liggen, maar vooral ook veel grind. Dat gaat allemaal in de droogkast. Als alles droog is, komt de volgende stap: de stukjes bot, houtskool en aardewerk moeten uitgezocht worden. Op de foto kan je zien dat dat een nauwkeurig werkje is. En dit is een droogbak met weinig grind.

Als het zeef- en uitzoekwerk klaar is, gaan we bekijken wat en hoeveel bot, houtskool en aardewerk we precies hebben. En nog belangrijker is natuurlijk dat we graag willen weten hoe oud alles is, van wie de botresten zijn en van wat voor planten het houtskool afkomstig is. We kunnen veel zelf, maar dit is het moment dat we specialisten inschakelen. Zo zal een ‘fysisch antropoloog’ de botresten analyseren, een ‘archeobotanist’ het houtskool onderzoeken en een specialist in prehistorisch aardewerk de scherven en scherfjes bekijken.

We zijn natuurlijk heel erg benieuwd wat de specialisten allemaal aan de vondsten zullen achterhalen. Daarvoor moeten we wel geduld hebben. Het kan nog wel maanden duren voor we meer weten.

23 mei: zeven van de grafkuilen

Bij de opgraving zijn vier grafkuilen met crematieresten gevonden. Die hebben we in zakken gedaan en mee genomen naar de Westsingel. De inhoud van de grafkuilen wordt gezeefd op een zeef met mazen van 1 mm. Daarbij spoelt het zand weg en komen de crematieresten tevoorschijn. In de video (die versneld wordt afgespeeld) kan je mooi zien dat de crematieresten uit het zand tevoorschijn komen. Op de foto is te zien dat er na 3000 jaar nog heel wat resten van bot aanwezig zijn. Deze worden gedroogd en later nader onderzocht.  

11 mei 2023: van opgraven naar uitwerken

De stadsarcheologen hebben vorige week de opgraving aan de Leusderweg 249 afgerond. Dat wil zeggen dat we klaar zijn op het terrein aan de Leusderweg en dat nu het uitwerken kan beginnen. Zoals je op de foto’s kunt zien hebben we heel wat materiaal naar ons pand aan de Westsingel gebracht. Dat uitwerken is vaak nog veel meer werk dan het opgraven zelf! Klik hier om te lezen wat we de komende tijd met al dat materiaal gaan doen.

De eerste resultaten van het onderzoek

We hebben aan de Leusderweg een begraafplaats / urnenveld opgegraven. Die dateert vermoedelijk uit de Late Bronstijd en Vroege IJzertijd (ongeveer 3000 jaar geleden). In totaal zijn 4 grafkuilen met crematieresten aangetroffen en de resten van circa 10 greppelstructuren die rondom de graven hebben gelegen. Dit urnenveld sluit mogelijk aan bij de graven die zijn aangetroffen bij het onderzoek aan de kruising Doornseweg/Laan 1914 (zie rapport ‘Amersfoort Onder Ons 28’). Daarmee zouden de graven één grote ‘dodenakker’ kunnen vormen die aan de westzijde van de huidige Leusderweg heeft gelegen. Het onderzoek heeft, mede dankzij de hulp van de vele vrijwilligers die kwamen meehelpen met zeven, veel vondsten opgeleverd. Hierdoor zullen we de komende tijd hopelijk nog veel meer over het urnenveld te weten komen.

We zijn van plan om jullie de komende maanden op de hoogte te houden van de resultaten van het onderzoek. Deze pagina verplaatsen we binnenkort naar de pagina ‘Opgravingen’.

Donderdag is de laatste dag!

Donderdag ronden de we de opgraving aan de Leusderweg af. Dan kunnen we vrijdag alles opruimen en de laatste vondsten naar de Westsingel brengen. Als je mee wilt helpen op de opgraving kan dat dus nog een paar dagen. En als je dat wilt, kan je hier lezen hoe je mee kunt helpen.

Nu ook bij RTV Utrecht!

RTV Utrecht publiceerde afgelopen zaterdag een mooi artikel èn een korte video over de opgraving van de stadsarcheologen bij het perceel Leusderweg 249 en de publieksactiviteiten die we daar organiseren. Zo ben je in 4 minuten lezen en 2 minuten kijken helemaal op de hoogte van deze bijzondere opgraving. Klik hier om naar het artikel op de site van RTV Utrecht te gaan.

Verlenging van de publieksparticipatie bij de opgraving aan de Leusderweg

De afgelopen twee weken hebben meer dan 150 buurtbewoners en andere geïnteresseerden enthousiast meegeholpen met het zeven van grond uit de prehistorische kringgreppels bij de Leusderweg. Hierdoor hebben we veel meer kunnen onderzoeken dan zonder deze hulp mogelijk zou zijn geweest. Dit smaakt naar meer, En daarom gaan we volgende week ook weer jullie hulp inroepen. Vanaf maandag 1 mei kan je ons komen helpen. Ditmaal niet alleen met zeven, maar ook met andere werkzaamheden op de opgraving. Het werkt als volgt:

LET OP: AFHANKELIJK VAN HOEVEEL MENSEN ER KOMEN HELPEN EN DE HOEVEELHEID WERK DIE WE HEBBEN BESLUITEN WE HOELANG DEZE ACTIVITEIT DOORLOOPT. INDIEN WE NIET DE HELE WEEK JULLIE HULP INROEPEN LATEN WE DAT WETEN VIA ONZE WEBSITE

• Er zijn twee tijdsblokken per dag in de periode maandag 1 mei tot en met vrijdag 5 mei (zoals hierboven al vermeld is deze periode onder voorbehoud): Blok 1 van 10 tot 12 uur en Blok 2 van 13 tot 15 uur.
• Aanmelden is niet nodig
• Als je wilt meewerken kom je bij het begin van een tijdsblok naar de opgraving (dus om 10 uur of om 13 uur). Wacht bij de ingang van het terrein tot één van de archeologen je ophaalt. NB: het blok begint met een korte centrale instructie. Als je niet op tijd bent kan je ook niet meewerken
• Minimum leeftijd 12 jaar, tot 16 jaar onder begeleiding van een volwassene
• We hebben veel werk, dus we kunnen veel mensen inzetten, maar bij overweldigende belangstelling is een plek niet gegarandeerd
• Eten en drinken moet je zelf meenemen
• Trek kleding aan waarin je makkelijk kan werken en die vies mag worden
• Bij slechte weersomstandigheden gaat de activiteit niet door, we hebben ook geen mogelijkheid om te schuilen
• Deze activiteit is onder voorbehoud en kan eerder stoppen dan 5 mei; dat laten we dan weten via deze website.

Inschrijven voor meewerken op de opgraving is afgesloten

De afgelopen 1,5 week hebben meer dan 100 buurtbewoners en andere geïnteresseerden ons vol enthousiasme geholpen met zeven. Heel veel dank daarvoor! Dit smaakt naar meer. Vanaf maandag 1 mei gaan we jullie nog een week de kans geven om ons te komen helpen. We laten deze week via deze website weten hoe we dat gaan aanpakken en wat de mogelijkheden zijn.

Donderdag geen uitleg door de stadsarcheologen

Donderdag (Koningsdag) zijn wij ook vrij en wordt er niet gewerkt op de opgraving aan de Leuderweg. En is tussen de middag dus niemand om uitleg te geven.

Een complete verhuizing

Gisteren hebben we een klein stukje van de opgraving mee naar binnen genomen. Dat doen we natuurlijk altijd wel, in de vorm van vondsten en monsters, maar in dit geval gaat het om wat meer dan dat. We hebben namelijk een deel van de opgravingsput in zijn geheel naar onze werkruimte gebracht. Het gaat om een crematiegraf dat we -zoals archeologen dat noemen- ‘en bloc’ gelicht hebben. Dat betekent dat we een kist rondom het graaf geplaatst hebben en er een metalen plaat onder geschoven hebben, zodat we het graf in zijn geheel konden lichten. Op de foto’s is te zien dat dat een flinke klus is, met veel graafwerk en de kist steeds een stukje laten zakken. Wat rest is een kaal stuk zand. Het grote voordeel van deze werkwijze is dat we het graf in ons laboratorium veel beter en nauwkeuring kunnen onderzoeken. Dat gaan we doen als de opgraving is afgerond. Wordt vervolgd!

Open dag een groot succes!

Afgelopen zaterdag konden omwonenden en andere belangstellenden de opgraving aan de Leusderweg bezoeken. Wij vonden de open dag een groot succes, want we hebben meer dan 350 enthousiaste mensen over de opgraving rondgeleid. En uit de reacties van de bezoekers bleek dat ook die de open dag een groot succes vonden. Het was een goede en gezellige middag!

De bezoekers konden niet alleen de opgraving zelf zien, maar ook twee reconstructies van een grafheuveltje van een urnenveld en enkele vondsten van ongeveer 3000 jaar oud. Voor de kinderen was er een speurtocht èn een opgraving met (chocolade) munten en snoep. Ook dat was natuurlijk een groot succes!

Er wordt volop gezeefd

Vandaag zijn we begonnen met publieksparticipatie bij onze opgraving bij de Leusderweg. Twintig enthousiaste geïnteresseerden hebben geholpen met het uitzeven van de kringgreppels van het urnenveld. Met succes! Niet alleen wat betreft de vondsten (zoals crematieresten), maar ook wat vanwege de super enthousiaste reacties. Ook meewerken? Er zijn nog een paar plekken beschikbaar. Klik hier om een plekje te reserveren. Er zijn extra tijdvakken beschikbaar gekomen!

We zijn al volop bezig!

Afgelopen dinsdag zijn we gestart met de opgraving aan de Leusderweg. Een van de eerste dingen die we doen is het afgraven van de bovenste laag grond met een graafmachine. De sporen en vondsten die voor de stadsarcheologen van belang zijn liggen daar namelijk onder.

Het is natuurlijk altijd spannend of onze verwachtingen kloppen. En dat is hier zeker het geval. Een van de archeologen staat in gedachten verzonken te kijken wat we al gevonden hebben. Er is tijdens de open dag komende zaterdag dus genoeg te zien. Kom dus op 15 april tussen 13 en 16 uur naar de Leusderweg!

En als je volgende week mee wilt helpen met het zeven van bodemmonsters ben je ook van harte welkom. Wie weet vind jij wel aardwerk of crematieresten van 3000 jaar oud! Je moet je wel van te voren aanmelden. Dat kan hier.

We zijn begonnen!

Maandag 11 april. De opgraving aan de Leusderweg 249 is vandaag van start gegaan. Via een groot bouwhekdoek (zie afbeelding) informeren we iedereen die er langs komt wat we daar doen en wat de verwachtingen van de stadsarcheologen zijn. Wil je lezen wat er op het bouwhekdoek staat? Download dan de PDF.

Open dag op zaterdag 15 april

Op zaterdag 15 april organiseren we een open dag waar je de resten van het grafveld kan komen bekijken. De open dag start om 13 uur en zal eindigen om 16 uur. Tijdens de open dag organiseren we het volgende:

• rondleidingen door de archeologen;
• een mini expositie met vondsten van de opgraving en/of vergelijkbare opgravingen;
• kinderactiviteiten, zoals een zandbak waar ‘vondsten’ kunnen worden opgegraven.
  

Zelf mee helpen op de opgraving

In de week vanaf maandag 17 april heb je de kans om zelf mee te werken aan de opgraving. Een deel van de grond moet namelijk gezeefd worden, omdat we vondsten zoals verbrand bot, aardewerk en vuursteen verwachten. Je kunt onder begeleiding van de archeologen meehelpen bij het zeven.
Je kunt van maandag tot en met vrijdag in twee blokken van ieder een uur (12-13 uur en 13-14 uur) komen helpen. Per blok zijn maximaal 10 plekken beschikbaar. Deelname kan alleen via inschrijving. Klik hier om naar het inschrijvingsformulier te gaan.

We geven iedere donderdag uitleg

Iedere donderdag zal een van de stadsarcheologen tijdens lunchtijd (12 tot 13 uur) bij de ingang van het opgravingsterrein vertellen over de opgraving en de voortgang. Hij/zij kan dan ook vragen beantwoorden. Indien mogelijk (vanwege de veiligheid) mogen bezoekers ook even een kijkje nemen bij de opgravingsput.

Toelichting

In 2021 is er door het Centrum voor Archeologie een archeologisch proefsleuvenonderzoek uitgevoerd. Hierbij zijn resten gevonden van een grafveld uit de periode Late Bronstijd – Vroege IJzertijd (circa 1100-500 v. Chr.). Het gaat om wat archeologen een urnenveld noemen: kleine grafheuveltjes met crematiegraven (vaak in een pot van aardewerk). De heuveltjes zijn omringd door greppels. Bij het proefsleuvenonderzoek is een aantal van dit soort greppels aangetroffen. Voordat er gebouwd kan worden, wordt het hele terrein opgegraven.
De opgraving start op dinsdag 11 april. De eerste week van de opgraving zal gebruikt worden om een zo groot mogelijk opgravingsvlak bloot te leggen, zodat er tijdens de open dag van zaterdag 15 april het publiek de resten van het grafveld kan komen bekijken.

Houdt onze website in de gaten

De opgraving duurt in totaal 3-4 werkweken. Indien er veel zeefwerk is en veel animo om mee te helpen, zullen we deze activiteit nog langer aanbieden.