Archeologische vondsten bestaan heel vaak uit weggegooid afval. Complete en puntgave voorwerpen vinden is vrij uitzonderlijk. Maar uit een 17de-eeuwse beerput op de Hof kwam, tussen de beer en het huishoudelijk afval, wel iets heel bijzonders tevoorschijn: een compleet en intact ei! Hoe overleeft een ei al die eeuwen, zou je denken. Het antwoord zit hem in de beer zelf. De beer (poep) heeft voor een zachte en beschermende bedding gezorgd, waardoor het ei ook later niet beschadigd is geraakt door harde voorwerpen, zelfs niet bij het opgraven! Dat het ei intact is weggegooid is op zich al opmerkelijk. Wellicht was het ei niet meer eetbaar. Of het ei gekookt is geweest of rauw is weggegooid valt niet te achterhalen. Er zit ook niets eetbaars meer in: de hele vulling is weggerot.

Om op te eten
‘Ab ovo usque ad mala’ is een Romeins gezegde en betekent ‘van het ei tot de appel’. Het werd gebruikt voor een uitgebreide maaltijd, die vaak begon met een ei en eindigde met een appel. Vroeger at men veel eieren, omdat je er groot en sterk van zou worden. Bovendien dacht men dat eieren een genezende werking hadden. Dat is niet geheel ten onrechte: een ei bevat veel voedingsstoffen. Los daarvan vond men eieren ook gewoon lekker. Het is niet voor niets dat er in de loop van de eeuwen zoveel recepten met eieren zijn ontstaan. Al in het oudst gedrukte Nederlandse kookboekje uit 1514, ‘Een notabel boecxken van cokeryen’, vind je een recept voor gevulde eieren.

Maar eieren werden niet alleen gegeten. Voor schilders zijn ze eeuwenlang het bindmiddel in hun verf (‘tempera’) geweest. En ze deden ook wel dienst als betaalmiddel, net als kippen. In Friesland duurde dat gebruik tot na 1550, omdat er te weinig muntgeld was: 32 eieren hadden de waarde van één enkele stuiver.

Ei-symboliek
Het ei staat vrijwel overal ter wereld en door alle tijden heen symbool voor vruchtbaarheid en nieuw leven. In de lente legde men eieren op de akkers en in de weilanden en hoopte zo op een goede oogst en vruchtbare dieren. Met die symboliek in je achterhoofd is het begrijpelijk dat het ei een plaats heeft gekregen in allerlei lentefeesten. Voordat Europa christelijk werd, vierde men in het voorjaar de terugkeer van de zon en het ontwaken van de natuur met vreugdevuren en feesten ter ere van de godin van de vruchtbaarheid, die werd afgebeeld met een ei. Elementen uit die vroegere feesten zijn terug te vinden in ons lentefeest: Pasen.

Verder lezen? Download het artikel van Timo d’Hollosy in het boek ‘Gespaard verleden‘.