Kleding, schoeisel en opsmuk, niets is zo modegevoelig als dat. Laat schilderijen uit de afgelopen eeuwen aan je voorbij trekken en je ziet het modebeeld veranderen. Of denk aan de modebewuste Romeinen, bij wie bijvoorbeeld de fibula (mantelspeld) er steeds weer net iets anders uitziet. Maar om aan de hand van vondsten een beeld te schetsen van mode door de eeuwen/millennia heen, is weer een ander verhaal. Het gaat bij kleding en schoeisel om organische stoffen en die blijven alleen bewaard als de omstandigheden daarvoor optimaal zijn.

Bewaaromstandigheden

Organische stoffen als textiel en wol vergaan dus in de loop van de tijd. Alleen onder extreem droge omstandigheden (in een land als Egypte bijv.) of juist erg natte blijft textiel bewaard. De zandgrond rond Amersfoort is echter afwisselend droog en nat en ook nog eens rijk aan zuurstof; absoluut geen goede omgeving voor textiel om bewaard te blijven. Voor leer is het eigenlijk niet anders. Het blijft weliswaar iets beter bewaard dan textiel en wol, bij voorkeur onder vochtige omstandigheden zoals in een waterput, maar ook daar vinden we niet heel veel van. Bunschoten, met zijn veengrond, is veel gunstiger dan Amersfoort. Kleding en schoeisel blijft er beter behouden. We vinden er bijvoorbeeld meer leer.

Vondsten

Zoals gezegd, textiel- en leervondsten zijn schaars. Maar af en toe vinden we leren schoenen (al dan niet versierd), muiltjes, messchedes en resten van kleding. Zo hebben we de resten van wat in de 14de eeuw waarschijnlijk een wollen jasje is geweest en een vilten hoed van veel recenter datum. Verder is het hoofdzakelijk de opsmuk die blijft, met prehistorische mantel- en haarspelden en de resten van prehistorische kettingen van glas, klei of bot, met Romeinse fibulae, met een hoofdijzer uit de Middeleeuwen, met gespen en knopen uit verschillende tijden.

Grafgiften

Die sieraden komen soms uit graven: in de prehistorie geeft men grafgiften mee met de dode. Dat kunnen wapens zijn, een grafmaal of sieraden. Het is overigens niet gezegd dat die sieraden in een vrouwengraf liggen en de wapens in een mannengraf. Hernieuwd onderzoek naar het oudst bekende Nederlands grafveld (7000 jaar) in Elsloo (Limburg) laat zien dat die rolpatronen helemaal niet zo vast liggen. Klik hier om verder te lezen op de website van het Rijksmuseum voor Oudheden.

Ook in de Merovingische periode in de vroege Middeleeuwen geven ze nog giften als sieraden mee, maar of dat exclusief aan vrouwen is, wie zal het zeggen…